آیا تاکنون هنگام حرکت با دنده عقب در خودروی اتوماتیک، صدای غیرعادی مانند زوزه، تق‌تق یا خرخر شنیده‌اید؟ این صداها می‌توانند نشانه‌ای از یک مشکل جدی در گیربکس خودرو باشند که نباید نادیده گرفته شوند. در این مقاله از تعمیرگاه تخصصی رنو شرق تهران، به بررسی کامل علت صدای دنده عقب در گیربکس اتومات، روش‌های تشخیص آن و راهکارهای رفع مشکل می‌پردازیم.
چرا هنگام دنده عقب صدا می‌شنویم؟
صدای غیرطبیعی هنگام دنده عقب، به دلایل مختلفی می‌تواند ایجاد شود. این صداها بسته به نوع، شدت، محل تولید و وضعیت خودرو می‌توانند متفاوت باشند:
- زوزه یا جیغ ممتد: اغلب ناشی از کاهش واسکازین یا خرابی یاتاقان‌ها
- صدای تق تق: در اثر استهلاک یا شکستگی در چرخ‌دنده‌ها و پلوس‌ها
- خرخر یا لرزش: در نتیجه ناهماهنگی بین TCU و دنده هرزگرد
بررسی عملکرد گیربکس اتوماتیک در دنده عقب
گیربکس اتوماتیک دارای مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌ها، باندها و کلاچ‌هاست که به‌طور خودکار دنده را انتخاب و تعویض می‌کند. عملکرد دنده عقب در گیربکس اتومات، برخلاف دنده جلو که دنده‌ها مارپیچی و درگیر دائمی هستند، نیاز به فعال‌سازی دنده‌ای مجزا (دنده هرزگرد) دارد که جهت حرکت چرخ‌ها را معکوس می‌کند. این دنده برخلاف دنده‌های مارپیچ، دارای دندانه‌های صاف و مستقیم است که مستعد تولید صدا هستند.
دلایل اصلی صدای گیربکس در دنده عقب
آیا با علت صدای گیربکس خودرو در دنده عقب و روش های رفع آن آشنا هستید؟ صدایی که در هنگام دنده عقب گرفتن از گیربکس تولید می شود چیزی شبیه به زوزه، جیغ یا ناله است. این صدا اگر در خودروی مجاور شما باشد نیز به راحتی قابل شنیدن است. شاید این سوال در ذهن شما شکل گرفته باشد که دلیل اصلی تولید صدا چیست؟ آیا باید به آن اعتنا کرد؟ آیا می توان با آگاهی از علت صدای گیربکس خودرو در دنده عقب، اقدام به رفع آن کرد؟ برای دریافت پاسخ این سوالات تا انتها با ما همراه باشید.
-
برخورد دنده هرزگرد با سایر دنده‌ها
در گیربکس‌های اتوماتیک، دنده عقب از یک دنده هرزگرد برای معکوس کردن جهت استفاده می‌کند. این دنده‌ها برخلاف دنده‌های جلو، درگیر دائمی نیستند. در نتیجه هنگام درگیر شدن می‌توانند برخورد فیزیکی ایجاد کرده و صدای زوزه یا تق‌تق تولید کنند.
نشانه‌ها
- صدای زوزه ممتد
- تق تق هنگام جا رفتن دنده عقب
- صدای قیژ از سمت گیربکس
-
کاهش سطح واسکازین (روغن گیربکس)
روغن گیربکس در خودروهای اتومات نقشی کلیدی دارد. کاهش سطح آن یا افت کیفیت می‌تواند باعث ساییدگی قطعات داخلی، افزایش دما و تولید صدا در هنگام دنده عقب شود.
علائم
- تأخیر در جا رفتن دنده عقب
- افزایش صدای گیربکس در دنده عقب و جلو
- داغ شدن بیش از حد گیربکس
-
عدم تنظیم صحیح چرخ‌دنده‌ها و سایش آن‌ها
حتی اختلافی کمتر از 1 میلی‌متر در درگیری چرخ‌دنده‌ها می‌تواند باعث تولید صداهای غیرعادی شود. در صورت عدم تراز بودن دنده‌ها، هنگام درگیر شدن، صدای تق‌تق یا خرخر شنیده می‌شود.
-
خرابی یا فرسودگی پلوس‌ها و دیفرانسیل
بسیاری از صداهایی که در دنده عقب شنیده می‌شوند، نه از گیربکس بلکه از پلوس‌ها یا دیفرانسیل عقب نشات می‌گیرند. فرسودگی مفصل‌ها، ترک‌خوردگی گردگیر و خرابی بلبرینگ‌ها می‌توانند علت باشند.
-
مشکل در واحد کنترل گیربکس (TCU)
واحد TCU به عنوان مغز گیربکس اتومات وظیفه دارد زمان و نحوه تعویض دنده‌ها را کنترل کند. خرابی نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری آن می‌تواند باعث تعویض نامنظم دنده یا درگیر شدن اشتباه کلاچ‌ها شده و صدای غیرعادی تولید کند.
-
خرابی کلاچ‌ها و باندهای داخلی گیربکس
در گیربکس‌های اتومات، باندها و کلاچ‌ها وظیفه درگیری صحیح چرخ‌دنده‌ها را دارند. اگر یکی از این قطعات مستهلک یا سوخته باشد، باعث لیز خوردن دنده و در نهایت تولید صدای غیرعادی به‌ویژه در دنده عقب می‌شود.
سایر صداهای مرتبط با دنده عقب خودرو
- صدای ویز ویز دنده عقب: معمولاً در خودروهای الکتریکی یا گیربکس CVT شنیده می‌شود.
- صدای جیرجیر گیربکس اتوماتیک: ناشی از خشک بودن یاتاقان‌ها یا روان‌کاری ناکافی
- صدای قیژ هنگام تعویض دنده: نشانه تنظیم نبودن دنده‌ها یا فشار بیش‌ازحد در سیستم هیدرولیک
- صدای لق‌لق از زیر خودرو: در اثر لقی در اتصالات گیربکس، پایه‌های موتور یا خرابی دسته‌موتور
روش‌های تشخیص دقیق صدای گیربکس در دنده عقب
- تست صدای گیربکس در حالت ایستا و در حال حرکت
- بررسی سطح و رنگ روغن گیربکس
- اسکن ECU و TCU خودرو با دستگاه دیاگ
- بررسی چرخ‌ها و سیستم تعلیق برای رد سایر منابع صدا
- بازکردن کارتر گیربکس و بررسی فیلتر روغن
راهکارهای رفع صدای گیربکس در دنده عقب
- تعویض یا تنظیم دنده هرزگرد
- سرویس کامل گیربکس و تعویض واسکازین با روغن استاندارد توصیه‌شده توسط شرکت سازنده
- فلش یا تعمیر TCU
- تعویض باند یا کلاچ‌های داخلی
- رفع لقی در اتصالات گیربکس یا پلوس
برای خودروهایی مانند رنو مگان، تندر ۹۰، کپچر و دیگر محصولات رنو، توصیه می‌شود حتماً به تعمیرگاه‌های تخصصی مراجعه شود.
نتیجه‌گیری
صدای غیرعادی هنگام دنده عقب در گیربکس اتوماتیک، اگرچه در نگاه اول ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسد، اما می‌تواند نشانه یک مشکل اساسی باشد. از برخورد دنده‌ها تا خرابی TCU یا کم بودن واسکازین، همه می‌توانند علت باشند. پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده هرگونه صدای غیرعادی، پیش از آنکه مشکل گسترده شود، خودرو را به تعمیرگاه تخصصی رنو شرق بسپارید تا با تجهیزات کامل عیب‌یابی شود.
سوالات متداول ” صدای گیربکس خودرو در دنده عقب “
آیا صدای تق تق در دنده عقب طبیعی است؟
خیر. این صدا معمولاً به دلیل مشکل در پلوس یا چرخ‌دنده‌ها ایجاد می‌شود.
صدای خرخر در دنده عقب نشانه چیست؟
این صدا معمولاً به خاطر برخورد ناصحیح بین دنده هرزگرد و چرخ‌دنده‌ها است.
آیا می‌توان با صدای گیربکس رانندگی کرد؟
خیر. ادامه رانندگی ممکن است باعث خرابی بیشتر و هزینه سنگین‌تر شود.
چگونه بفهمم صدا از گیربکس است یا دیفرانسیل؟
با بررسی تخصصی و استفاده از تست رانندگی و دیاگ قابل تشخیص است.