سنسور اکسیژن یکی از حیاتی‌ترین قطعات در سیستم کنترل سوخت خودرو است که وظیفه دارد میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی اگزوز را اندازه‌گیری کند. این اطلاعات به واحد کنترل موتور (ECU) ارسال می‌شود تا نسبت ترکیب سوخت و هوا را تنظیم کند.
به زبان ساده، اگر سنسور اکسیژن درست کار نکند، موتور نمی‌داند چقدر سوخت تزریق کند، در نتیجه عملکرد خودرو افت کرده و مصرف سوخت بالا می‌رود. در ادامه تمام علائم خرابی سنسور اکسیژن، دلایل، روش‌های تشخیص و نحوه‌ی تعمیر را بررسی می‌کنیم.
نقش سنسور اکسیژن در عملکرد موتور
برای اینکه موتور خودرو با حداکثر بازده کار کند، باید نسبت سوخت به هوا دقیقاً در محدوده‌ی است وکیومتریک (۱۴.۷ به ۱) باشد. سنسور اکسیژن با اندازه‌گیری میزان اکسیژن در دود اگزوز، به ECU کمک می‌کند تا بداند آیا سوخت زیاد است یا کم.
اگر اکسیژن زیاد باشد یعنی سوخت کم است (مخلوط رقیق)، و اگر اکسیژن کم باشد یعنی سوخت زیاد است (مخلوط غلیظ).
این فرایند باعث کاهش مصرف سوخت، کاهش آلایندگی و بهبود عملکرد موتور می‌شود.
علائم خرابی سنسور اکسیژن در خودرو
در ادامه مهم‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن را بررسی می‌کنیم. اگر هرکدام از این نشانه‌ها را مشاهده کردید، احتمال دارد سنسور اکسیژن خودروی شما نیاز به بررسی یا تعویض داشته باشد.
1. افزایش مصرف سوخت
یکی از واضح‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن، افزایش محسوس مصرف بنزین است. چون وقتی سنسور اطلاعات اشتباه به ECU می‌دهد، موتور سوخت بیشتری تزریق می‌کند.
ممکن است احساس کنید خودرویتان دیگر مثل قبل کم‌مصرف نیست و باک بنزین زودتر خالی می‌شود.
2. افت توان و شتاب موتور
زمانی که نسبت سوخت و هوا نادرست باشد، احتراق کامل صورت نمی‌گیرد. در نتیجه موتور به خوبی گاز نمی‌خورد و شتاب کم می‌شود.
این حالت به‌ویژه در سربالایی‌ها یا هنگام سبقت گرفتن کاملاً حس می‌شود.
3. بد کار کردن موتور در حالت درجا
اگر موتور خودرو در حالت درجا ریپ می‌زند یا لرزش دارد، ممکن است یکی از دلایل آن خرابی سنسور اکسیژن باشد. چون ECU داده‌های غلط دریافت کرده و سوخت را اشتباه تنظیم می‌کند.
4. روشن شدن چراغ چک موتور
یکی از اولین نشانه‌هایی که اکثر رانندگان با آن مواجه می‌شوند، روشن شدن چراغ Check Engine است.
در بسیاری از خودروها، خطای مرتبط با سنسور اکسیژن با کدهایی مانند P0130، P0135، P0141 یا P0161 در دیاگ ثبت می‌شود.
5. افزایش آلایندگی و رد شدن در تست معاینه فنی
اگر سنسور اکسیژن معیوب باشد، ترکیب سوخت و هوا از تنظیم خارج می‌شود و احتراق ناقص رخ می‌دهد. این امر باعث افزایش میزان CO و HC در خروجی اگزوز می‌شود و احتمال رد شدن خودرو در معاینه فنی را بالا می‌برد.
6. بوی بنزین خام از اگزوز
یکی از دیگر علائم خرابی سنسور اکسیژن، استشمام بوی سوخت نسوخته از لوله اگزوز است.
در این شرایط، موتور بیش از حد سوخت دریافت می‌کند و بخشی از آن بدون احتراق از اگزوز خارج می‌شود.
7. داغ شدن بیش از حد اگزوز یا مبدل کاتالیزوری
وقتی مخلوط سوخت و هوا بسیار غلیظ شود، مبدل کاتالیزوری تحت فشار و حرارت زیاد قرار می‌گیرد.
در نتیجه ممکن است مبدل ذوب شود یا عملکردش افت کند. این آسیب‌ها هزینه‌ی زیادی روی دست راننده می‌گذارند.
علت‌های اصلی خرابی سنسور اکسیژن
خرابی سنسور اکسیژن همیشه به‌دلیل پایان عمر مفید آن نیست. در بسیاری موارد، عوامل خارجی باعث از کار افتادن آن می‌شوند.
1. ورود روغن یا ضدیخ به محفظه احتراق
نشت واشر سرسیلندر یا خرابی رینگ‌های پیستون می‌تواند باعث ورود مواد آلاینده به دود اگزوز شود. این مواد نوک سنسور را می‌پوشانند و عملکرد آن را مختل می‌کنند.
2. استفاده از بنزین بی‌کیفیت
سوخت‌های دارای سرب یا مواد افزودنی نامناسب می‌توانند سطح سنسور را آلوده کنند و دقت آن را کاهش دهند.
3. نشتی در اگزوز
اگر قبل از محل نصب سنسور اکسیژن نشتی وجود داشته باشد، میزان اکسیژن اندازه‌گیری‌شده اشتباه خواهد بود.
4. عمر زیاد سنسور
سنسور اکسیژن معمولاً بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر عمر مفید دارد. بعد از این مسافت، حتی اگر ظاهراً سالم باشد، دقتش کاهش پیدا می‌کند.
چگونه خرابی سنسور اکسیژن را تشخیص دهیم؟
برای اطمینان از خرابی سنسور اکسیژن باید چند مرحله بررسی انجام شود.
1. بررسی خطاهای ECU با دستگاه دیاگ
اولین قدم، اتصال دستگاه دیاگ به خودرو است تا ببینیم آیا خطای مربوط به سنسور ثبت شده است یا خیر.
کدهایی مثل P0130 تا P0161 معمولاً به مدار یا گرم‌کن سنسور اشاره دارند.
2. اندازه‌گیری ولتاژ سنسور
در سنسورهای معمولی، ولتاژ بین ۰.۱ تا ۰.۹ ولت نوسان دارد. اگر این نوسان وجود نداشته باشد، سنسور یا مدار آن معیوب است.
3. بررسی ظاهری سنسور
در صورت وجود دوده، روغن، ضدیخ یا تغییر رنگ شدید، احتمال خرابی سنسور بسیار بالاست.
انواع سنسور اکسیژن در خودروهای رنو
در خودروهای رنو معمولاً از دو نوع سنسور اکسیژن استفاده می‌شود:
-
سنسور قبل از کاتالیزور (Upstream) – وظیفه دارد ترکیب سوخت و هوا را تنظیم کند.
-
سنسور بعد از کاتالیزور (Downstream) – وظیفه کنترل عملکرد مبدل کاتالیزوری را دارد.
در صورت خرابی هرکدام، ECU داده‌های نادرست دریافت کرده و کارکرد موتور دچار اختلال می‌شود.
نکات نگهداری و افزایش عمر سنسور اکسیژن
برای اینکه سنسور اکسیژن خودروی شما عمر بیشتری کند و دیرتر خراب شود، این توصیه‌ها را رعایت کنید:
-
از بنزین استاندارد و معتبر استفاده کنید.
-
سرویس‌های دوره‌ای (تعویض شمع، فیلتر هوا و فیلتر سوخت) را به‌موقع انجام دهید.
-
از نشتی روغن و ضدیخ به داخل محفظه احتراق جلوگیری کنید.
-
در صورت مشاهده علائم خرابی، سریع اقدام به بررسی کنید.
هزینه تعویض سنسور اکسیژن
قیمت سنسور اکسیژن به نوع خودرو، مدل سنسور و برند آن بستگی دارد.
در خودروهای رنو، سنسورهای اصلی معمولاً قیمت بالاتری نسبت به نمونه‌های متفرقه دارند اما دقت و عمر بسیار بیشتری ارائه می‌دهند.
تعویض سنسور معمولاً در کمتر از نیم ساعت انجام می‌شود و هزینه اجرت نیز بسته به مدل خودرو متفاوت است.
آیا رانندگی با سنسور اکسیژن خراب خطرناک است؟
در کوتاه‌مدت ممکن است خودرو هنوز حرکت کند، اما رانندگی طولانی‌مدت با سنسور خراب می‌تواند آسیب جدی به مبدل کاتالیزوری، شمع‌ها و حتی موتور وارد کند.
افزایش مصرف سوخت و آلودگی هوا نیز از پیامدهای مستقیم آن است. بنابراین بهتر است به‌محض مشاهده علائم خرابی سنسور اکسیژن، برای بررسی به تعمیرگاه مراجعه کنید.
مقایسه سنسور اکسیژن با سایر سنسورها
گاهی رانندگان خرابی سنسور اکسیژن را با خرابی سنسور هوای ورودی (MAF) یا سنسور دمای موتور اشتباه می‌گیرند.
در حالی که این سنسورها کارکرد متفاوتی دارند، اما علائم مشابهی مانند افت توان و افزایش مصرف سوخت ایجاد می‌کنند.
به همین دلیل، تشخیص دقیق با دستگاه دیاگ ضروری است.
علائم خرابی سنسور اکسیژن در هوای سرد
در هوای سرد، سنسور اکسیژن ممکن است دیرتر به دمای کاری برسد. اگر گرم‌کن داخلی سنسور معیوب باشد، سیگنال‌های اولیه اشتباه ارسال می‌کند.
در این حالت، موتور تا چند دقیقه پس از روشن شدن، با ترکیب سوخت غلیظ‌تر کار می‌کند.
نحوه تعویض سنسور اکسیژن
تعویض سنسور اکسیژن فرایند پیچیده‌ای نیست اما نیاز به دقت دارد:
-
خودرو باید سرد باشد.
-
فیش برق سنسور جدا شود.
-
با آچار مخصوص سنسور باز شود.
-
سنسور جدید جایگزین و گشتاور مناسب رعایت شود.
-
خطاهای ECU پاک شوند.
تأثیر خرابی سنسور اکسیژن بر آلایندگی محیط زیست
سنسور اکسیژن نقش کلیدی در کاهش گازهای مضر مانند CO، NOx و HC دارد.
وقتی این سنسور درست کار نکند، خودرو به‌راحتی چند برابر بیشتر از حد مجاز آلاینده تولید می‌کند.
به همین دلیل است که در معاینه فنی، یکی از مهم‌ترین موارد بررسی، صحت عملکرد همین قطعه است.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
اگر در خودروی شما هر یک از علائم خرابی سنسور اکسیژن مثل افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب، بوی بنزین خام یا روشن شدن چراغ چک را مشاهده کردید، سریع‌تر اقدام کنید.
سنسور اکسیژن کوچک است، اما نقشی حیاتی در سلامت موتور و مصرف سوخت دارد.
بررسی و تعویض به‌موقع آن باعث صرفه‌جویی در هزینه، کاهش آلایندگی و افزایش عمر سایر قطعات می‌شود.
تماس با تعمیرگاه متخصص رنو
اگر مالک یکی از خودروهای رنو هستید و علائم خرابی سنسور اکسیژن را مشاهده کرده‌اید، بهتر است خودرو را به یک مرکز تخصصی ببرید تا به‌صورت دقیق بررسی شود.
رنو پایتخت به عنوان یکی از مراکز معتبر تعمیر تخصصی خودروهای رنو، با تجهیزات دیاگ پیشرفته و کارشناسان مجرب، آماده‌ی بررسی و تعویض سنسور اکسیژن با قطعات اصلی و گارانتی‌دار است.
برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به موتور، همین امروز وقت بررسی خودروی خود را تنظیم کنید.
رانندگی نرم، مصرف سوخت پایین و عمر بیشتر موتور، نتیجه‌ی توجه به همین قطعه‌ی کوچک اما حیاتی است.