کلاج یا کلاچ ماشین جزو اجزای اساسی آن محسوب می شود که نقش مهمی در انتقال نیروی خودرو دارد. در واقع می توان کلاچ خودرو را به عنوان حلقه اتصال بین گیربکس و موتور درنظر گرفت و با کنترل میزان نیروی انتقالی به گیربکس، آن را از میل لنگ به سمت چرخ ها هدایت می کند. مدیریت نیرو باعث می شود تا ماشین در زمان دلخواه شما به حرکت درآید. صفحه کلاچ یک قطعه مصرفی می باشد و جزو قطعات پرمصرف در سیستم کلاچ ماشین است. در مطلب پیش رو شما را با زوایای مختلف این سیستم آشنا خواهیم کرد.
کلاچ ماشین چیست؟
قطعا رانندگان حرفه ای به خوبی با کلاچ ماشین و وظایف آن آشنا هستند و می دانند که اگر کلاج خودرو درگیر نشود، انتقال نیرو و حرکت ماشین غیرممکن خواهد شد. در واقع کلاچ جزو اجزای اساسی در سیستم انتقال نیروی ماشین محسوب می شود. هنگامی که نیاز به تعویض دنده وجود دارد باید حرکت چرخ دنده ها به طور موقت متوقف شود و بعد از تعویض دنده، اتصال مجدد به گیربکس انجام شود. این فرآیند توسط پدال کلاج خودرو که در زیر پای راننده تعبیه شده انجام می شود.
کلاچ ماشین کجاست؟
محل قرارگیری کلاج ماشین دقیقا میان گیربکس و موتور خودرو می باشد. تعبیه آن در این بخش باعث می شود که عملکرد موتور و انتقال نیرو از آن به چرخ ها به راحتی کنترل شود. همچنین به راننده کمک می کند تا از آن برای کنترل نیروی چرخش موتور و انتقال آن ها به چرخ ها، تعویض دنده و …. استفاده کند.
صفحه کلاچ چیست؟
صفحه کلاچ یکی از قطعات مهم در سیستم کلاج ماشین محسوب می شود که بسیار پرمصرف است. به این معنا که باید هر چند وقت یکبار تعویض شود. البته لازم به ذکر است که صفحه کلاچ در خودروهای دنده کاربرد بیشتری دارد. اما در خودروهای اتوماتیک نیز تعبیه شده است. این صفحه به کمک قطعاتی مانند دیسک، فلایویل، بلبرینگ کلاچ، فنر و دوشاخ و … مهم ترین عملیات حرکتی خودرو را انجام می دهد. قطعا مهم ترین عملیات حرکتی خودرو انتقال نیرو است.
صفحه کلاج خودرو از طول عمر مشخصی برخوردار است که زمان تعویض آن بر اساس دستورالعمل سازنده خواهد بود. البته لازم به ذکر است که نحوه رانندگی افراد تاثیر بسیار زیادی در افزایش یا کاهش طول عمر این قطعه دارد. توصیه می کنیم به مدت طولانی در ترافیک های سنگین شهری رانندگی نکنید. زیرا ترمزهای مداوم باعث کاهش طول عمر این قطعه می شود.
خاموش شدن ماشین در نیم کلاچ
حتما تاکنون این تجربه را داشته اید که موقع نیم کلاچ گرفتن، خودرو خاموش شده است. این مشکل دلایل متعددی دارد که مهم ترین آن خرابی استپر می باشد. این قطعه جزو قطعات مهم در موتور ماشین محسوب می شود که ظاهر بسیار کوچکی دارد اما وظایف بزرگی بر عهده اوست. بهتر است که با روش های نگهداری از آن آشنا باشید تا کمترین مشکلات برای شما به وجود آید.
استپر بر روی دریچه گاز نصب می شود و زمانی که پدال گاز فشرده نباشد استپر وظیفه دارد تا مقدار هوای ورودی به دریچه گاز را تنظیم کند. استپر جزو قطعات مکانیکی- الکترونیکی محسوب می شود و وظیفه روشن نگه داشتن خودرو بر عهده آن می باشد. استپر همراه با سنسور دریچه گاز، اطلاعات موردنیاز را دریافت کرده و آن را به ECU ارسال می کند. این فرآیند کمک می کند تا خودرو در نیم کلاج یا دورهای پایین موتور خاموش نشود.
از آنجایی که استپر بر روی دریچه گاز قرار می گیرد احتمال آلودگی آن با ذرات معلق، دوده و … بسیار زیاد است. آلودگی باعث اختلال در عملکرد این قطعه شده و اجازه نمی دهد که وظایف اصلی خود را به خوبی انجام دهد. پس باید به طور دوره ای آن را بررسی کرده و اقدام به تمیز کردن آن کنید. این کار باعث می شود تا از آسیب های جدی به خودرو جلوگیری شود.
کلاچ ماشین باید بالا باشد یا پایین ؟
کلاچ ماشین باید ارتفاع مناسب قرار داشته باشد و بالا یا پایین بودن آن صحیح نیست. اگر کلاج ماشین بالا باشد دنده جا نمی رود و همین امر به مرور زمان باعث می شود که قطعات و چرخ دنده های سیستم کلاچ خراب شوند. اگر کلاچ خودرو پایین باشد باعث می شود تا دنده زودتر درگیر شود و کنترل خودرو با دشواری همراه شود. به همین دلیل باید کلاچ را تنظیم کرد تا مشکلات ایمنی برای سرنشینان خودرو ایجاد نشود و شاهد خرابی قطعات گیربکس و سیستم کلاج ماشین نباشیم.
تنظیم یا رگلاژ کلاج خودرو باید توسط افراد متخصص انجام شود. آن ها با چرخاندن مهره روی سیم کلاچ، پدال را در اندازه نرمال و استاندارد تنظیم می کنند. اگر خودتان تمایل به رگلاژ یا تنظیم کلاچ ماشین دارید باید موارد زیر را انجام دهید:
۱. پیدا کردن سیم کلاچ ( نزدیک رادیاتور و سمت چپ باتری)
۲. چرخاندن مهره روی سیم کلاچ ماشین
در نهایت باید با خودرو رانندگی کنید تا متوجه تفاوت در ارتفاع پدال و تغییر در عملکرد آن نسبت به گذشته شوید.
کلاچ چگونه کار می کند؟
کلاج ماشین مجموعه ای از قطعات است که درگیری آن ها با یکدیگر موجب می شود تا مکانیزم کلاچ به طور کامل شکل بگیرد و عملکرد مناسبی از خود نشان دهد. کلاچ بر اساس اتصال یا قطع اتصال صفحه کلاچ با فلایویل کار می کند. زمانی که ماشین روشن شده و در حال حرکت است این دو قطعه با یکدیگر درگیر می شوند و فلایویل نیروی دریافتی از موتور را به منظور چرخش دیسک کلاچ به آن منتقل می کند. دیسک این نیرو را به کمک توپی به شافت ورودی گیربکس انتقال داده و در این شرایط می توان گفت که کلاچ ماشین کاملا آزاد است.
اما در حالت تعویض دنده و فشار دادن پدال کلاج، فشار از روی صفحه کلاچ برداشته می شود و با فلایویل درگیر نمی شود. بلکه روی آن می لغزد و ارتباط بین موتور و گیربکس قطع می شود. این فرآیند باعث می شود تا چرخ دنده های درگیر درون گیربکس توقف پیدا کنند و امکان جابجایی آن ها برای تعویض دنده آسان و نرم فراهم شود.
چرا کلاچ ماشین سفت میشود؟
سفت شدن کلاچ ماشین دلایل مختلفی دارد که در ادامه به رایج ترین علایم آن میپردازیم:
1. خرابی شفت گیربکس
در گیربکس خودرو یک شفت وجود دارد. شفت کمک می کند تا فشار از پای شما به یاتاقان آزادکننده کلاچ منتقل شود. این عمل باعث می شود که کلاچ جدا شود. به همین دلیل اگر شفت خراب یا دچار فرسودگی شده باشد نتیجه آن سفت شدن پدال خواهد بود. قطعا این مساله باعث درگیر شدن سیستم گیربکس خودرو نیز می شود.
2. نیاز به رگلاژ پدال
اگر پدال کلاچ ماشین خیلی سفت شده ممکن است تنها به رگلاژ و تنظیم نیاز داشته باشد. معمولا پدال کلاج به دلیل استفاده مداوم، به مرور زمان از تراز خارج می شود. برای تشخیص عدم تراز بودن پدال بهتر است به تعمیرگاه تخصصی ال نود در تهران مراجعه کنید. رگلاژ پدال یک کار ظریف است که باید با دقت و تخصص بالا انجام شود.
3. شل شدن کابل کلاچ
اغلب خودروهای دنده ای از کابل کلاچ برخوردار هستند و این امر به شما امکان می دهد تا دنده را تعویض کنید. اگر کابل دچار مشکلاتی از جمله کشیدگی شده باشد، شل خواهد شد و سفتی پدال را احساس خواهید کرد.
4. خرابی اتصال کلاچ
اتصال کلاج باعث می شود که کلاچ و گیربکس با یکدیگر کار کنند. همچنین نیروی اعمال شده روی پدال را چندبرابر می کند. اگر اتصال کلاج با فرسودگی مواجه شده باشد جدا کردن کلاچ کار دشواری خواهد شد و در نهایت شاهد سفت شدن آن خواهیم بود.
5. خرابی سیلندر کلاچ
سیلندر اصلی کلاچ و سیلندر نگهدارنده با هم کار می کنند تا هنگامی که شما پای خود را روی پدال کلاچ فشار می دهید کلاج جدا شود. اگر نگهدارنده خراب باشد علاوه بر آنکه تعویض دنده کار سختی خواهد بود، پدال کلاج ماشین نیز سفت می شود و به سختی تا انتها فشار داده می شود.
6. کم بودن مقدار واسکازین
اگر روغن گیربکس واسکازین کمی داشته باشد یا دچار آلودگی شده باشد تاثیر مستقیمی بر سیستم کلاچ خودرو خواهد گذاشت. همچنین مشکلات زیادی را در سایر اجزای آن ایجاد خواهد کرد. اگر میزان واسکازین کاهش پیدا کند کلاچ زودتر از آنچه که باید، درگیر می شود و شما احساس می کنید که سفت شده است. روغن واسکازین را تعویض کنید تا سفتی پدال مرتفع شود.
7. خرابی دیسک و صفحه کلاچ
همان طور که قبلا اشاره کردیم صفحه کلاچ با فلایویل و دیسک کار می کند تا درگیری و جدا شدن با گیربکس را تحت کنترل خود درآورد. دیسک و صفحه کلاچ ماشین همانند بسیاری از قطعات مصرفی دارای طول عمر مشخص و استانداردی هستند که باید به موقع تعویض شوند تا بتوانند به درستی کار کنند. اگر نسبت به تعویض بهنگام آن ها بی توجه باشید، کلاچ خودرو سفت خواهد شد.
8. خرابی محور توپی پدال
یکی از بخش هایی که در سیستم کلاچ ماشین تعبیه شده و برای عملکرد نرم پدال می باشد، محور توپی است. هنگامی که پدال کلاج خودرو را به سمت پایین فشار می دهید، محور توپی باعث حرکت پدال می شود. این محور در طول زمان دچار آسیب دیدگی و فرسودگی می شود و با فشار دادن پدال کلاج متوجه می شوید که نرم نیست و مقداری سفت شده است.
نرم کردن کلاچ
پس از آنکه با دلایل سفت بودن کلاچ خودرو آشنا شدیم نوبت به این می رسد که به یک سوال مهم پاسخ دهیم و آن هم این است که آیا نرم کردن کلاچ امکان پذیر است؟ قطعا بله ! معمولا نرم کردن کلاچ ماشین با تنظیم سیم کلاچ انجام می شود. بدین منظور باید ابتدا ماشین را خاموش کرده و ترمز دستی آن را فعال کنید. سپس کابل پشت کلاچ را پیدا کنید. این کابل بلند است و در انتهای آن 2 عدد مهره وجود دارد که با استفاده از آن ها می توانید تنظیمات را انجام دهید. با باز و بسته کردن مهره ها، پدال را حرکت دهید تا نرمی و سفتی آن را تنظیم کنید. بهتر است تنظیم پدال را به طور استاندارد انجام دهید. به این معنا که خیلی نرم یا خیلی سفت نباشد.
جالب است بدانید که در حال حاضر پکیج هایی تحت عنوان نرم کننده کلاچ وجود دارد که درون آن ها یکسری قطعات تعبیه شده که کمک می کنند تا پدال کلاج ماشین را نرم کنید. اما نکته ای که در این خصوص وجود دارد این است که نرم کردن کلاج به طور دستی و استاندارد معایب خاصی به همراه ندارد. اما اگر بخواهید از پکیج های نرم کننده استفاده کنید باعث افزایش بیش از حد طول بازوی اهرم کلاج خواهد شد و به دنبال آن حرکت بلبرینگ کلاچ کمتر می شود. این امر به کاهش فاصله بین بلبرینگ کلاج و دیسک صفحه منجر شده و به همین دلیل شاهد ساییدگی و برخورد دائمی این قطعات با یکدیگر خواهیم بود. در نهایت استهلاک این دو قطعه بسیار زیاد خواهد شد.
اهمیت خرید قطعات باکیفیت برای سیستم کلاچ ماشین
اگر تا کنون برای خرید لوازم یدکی به فروشگاه های مربوطه مراجعه کرده باشید به خوبی می دانید که قطعات تقلبی به وفور در بازار یافت می شوند. در بسیاری از مواقع تشخیص قطعه اصل از تقلبی کار بسیار دشواری است به حدی که متخصصین این حوزه نیز به سختی می توانند تفاوت این دو را تشخیص دهند. تنها راهکاری که پیشنهاد می کنیم، خرید از برندهای اصل و مرغوب است. خرید قطعات بی کیفیت، چینی و بدون گارانتی نه تنها مشکل کلاچ خودرو را برطرف نمی کنند بلکه باعث بروز مشکلات شدیدتری در خودرو خواهند شد که در طول زمان هزینه تعمیر و نگهداری ماشین را افزایش می دهد.